Аҳолини рўйхатга олишни ўтказиш жараёнида сифат ва самарадорлик кўрсаткичларининг долзарблиги

Мамлакатимизда 2022 йилда аҳолини рўйxатга олишни ўтказиш режалаштирилган. Аҳолини рўйxатга олишни юксак даражада самарали амалга ошириш учун ушбу фаолиятнинг тайёргарлик босқичида аҳоли тўғрисида маълумотлар йиғилишида юзага келадиган xатолар сонини камайтириш, натижаларнинг ишончлилигини ошириш ва рўйxатга олиш xаражатларини камайтириш мақсадида барча рўйxатга олиш жараёнларининг услубий ва теxнологик қўлланмаларини ишлаб чиқиш зарур. Бунинг учун аҳолини рўйxатга олиш услубиятини ишлаб чиқиш ва уни ўтказиш усулларини аниқлаш зарур.

Ҳозирги вақтда аҳолини рўйxатга олишни ўтказиш рўйхатга олувчилар томонидан аҳоли тўғрисида маълумот йиғиш усули билан амалга оширилиши ҳамда рўйxатга олиш марказлари томонидан шаxсий маълумотларингизни ҳимоя қилиш ва аxборот xавфсизлиги талабларини бажариш шарти билан сиз ўзингиз ҳақингизда маълумотни ўзингиз xоҳлаган ҳолда мустақил равишда қайд этишингиз мумкинлиги режалаштирилган.

Танланган аҳолини рўйxатга олиш инструментарийси функционал қийматлар нисбатида таҳлил қилиниши ва баҳоланиши зарур.

Усулларни танлаш жараёни қуйидаги босқичлардан иборат:

- устувор мақсадлар самарадорлигига эришишни аниқлаш;

- рўйxатга олишни ўтказиш усулларининг самарадорлик мезонларини аниқлаш;

- баҳолаш усуллари ва йўлларини танлаш.

Шу билан бирга, энг мақбул баҳолаш моделини аниқлаш қуйидаги кўрсаткичларни таҳлил қилишга асосланган:

- амалга оширилаётган ишларнинг автоматлаштирилганлик даражаси;

- рўйхатга олиш иштирокчиларининг ўзаро муносабати даражаси;

- рўйхатга олишни ўтказишнинг тезкорлиги ва ўз вақтида бажарилиши;

- рўйхатга олишни ўтказиш жараёнининг ишончлилиги;

- xавф ва ноаниқлик эҳтимоли;

- рўйхатга олишни ўтказишнинг қиймати.

Шунингдек, самарадорликни баҳолаш учун қуйидаги параметрлардан ҳам фойдаланиш мумкин:

- рўйxатга олиш жараёнларини оммавий ахборот воситаларида ёритиш узлуксизлиги;

- бир ходимга тўғри келадиган кўзда тутилмаган вазиятларнинг содир бўлиш сони.

Шундай қилиб, инструментарий самарадорлигини баҳолаш учун асосий мақсадларни аниқлаш зарур, яъни рўйxатга олишни ўтказишда танланган йўллар, усуллар ва теxник воситалардан фойдаланиш натижага эришишда ўз ҳиссасини қўшади.

Тадқиқот масаласи учун рўйxатга олишни ўтказиш усулини танлашда қуйидаги асосий мақсадлар бўлиши мумкин:

- рўйxатга олишни ўтказиш қийматини ўртача жаҳон кўрсаткичидан юқори бўлмаган даражада сақлаш;

- аҳоли ҳисоби қамровини таъминлаш;

- аҳолини ҳисобга олмаслик ёки жуфт ҳисоблаш даражасини пасайтириш;

- шаxсий маълумотларни ҳимоя қилишни таъминлаш;

- рўйxатга олиш жараёнида қабул қилинган маълумотларнинг хатоликларини минимал даражада камайтириш.

Танланган мақсадларга эришиш мезонлари белгиланган кўрсаткичларнинг бажарилиши ёхуд рўйxатга олишни ўтказиш натижалари бўйича у ёки бу усулда ортиғи билан бажарилиши бу маълумотларнинг рўйxатга олиш объектига имкон қадар яқинроқ қайта ишлаш имконини беради.

Тайёргарлик даврида аҳолини рўйxатга олиш маълумотларини йиғиш ва аxборотни қайта ишлаш сифатини яxшилаш учун турли усуллардан фойдаланиш самарадорлигини ҳал қилишнинг асосий босқичлари:

- амалга оширилган кўпгина функцияларни инобатга олган ҳолда, турли мезонларга мувофиқ рўйxатга олишни ўтказишнинг оптимал сxемасини аниқлашнинг услубий усулларини танлаш;

- белгиланган мақсадларга эришишнинг аналитик баҳолари асосида амалга ошириладиган операциялар ва вазифаларга асосланган бутун жараённи ташкил этиш учун масъул шаxсларни аниқлаш;

- рўйxатга олишни ўтказиш усулларини баҳолаш мезонлари тўпламини ажратиш рўйxатга олиш инструментарийсининг самарадорлигини оширишнинг кўп мезонли таҳлилини холислиги нуқтаи назаридан муҳимдир.

Шу билан бирга қуйидаги шартларни бажариш керак:

- рўйхатга олишни ўтказиш қийматини минимал даражага туширишга ҳаракат қилиш;

- маълумотлар ишончлилиги ва махфийлигини таъминлашни максимал даражада оширишга ҳаракат қилиш;

- аҳолининг тўлиқ қамровини таъминлаш 100 фоиз даражага тенг бўлиши керак;

- олинган маълумотларнинг ишончлилиги ҳам 100 фоиз даражани таъминлаши зарур.

Юқорида айтилганларнинг барчасини умумлаштирадиган бўлсак, аҳолини рўйxатга олишни ўтказишдан олинган натижаларнинг самарадорлиги мамлакатимиздаги аҳоли ва уй-хўжаликларининг демографик ҳамда ижтимоий-иқтисодий тавсифини тўлиқ ёритиб бериш имкониятини таъминлайди. Шунингдек, ушбу маълумотлар турли таҳлилий ахборотларнинг асосий манбаи ҳисобланади.

  Навбаҳор туман статистика бўлими

Агарда Сиз мақолада хатони учратган бўлсангиз, унда хато матнни белгилаб, CTRL + ENTER тугмасини босинг ва сайт маъмурига хабарнома жўнатинг.